Sint-Plechelmusbasiliek Oldenzaal
Plechelmusbasiliek Oldenzaal in Twente. Bijzondere kerk in het centrum van Oldenzaal.
Basiliek
In de Rooms-Katholieke Kerk is basiliek een eretitel die los staat van de architectonische vorm. Deze eretitel is onder andere toegekend aan 28 kerken in België, 27 in Nederland
bron: wiki
De bouwhistrie van de basiliek
De St. Plechelmusbasiliek is rond 1150 gebouwd van Bentheimer zandsteen in westfaals-romaanse stijl. De toren werd omstreeks 1240 aan de kerk toegevoegd. Rond 1480 is de romaanse zuidbeuk vergroot en kreeg deze een gotisch uiterlijk. Na 1500 werd de sacristie gebouwd en het priesterkoor in gotische stijl verlengd.
De basiliek staat op de plaats waar rond het jaar 765 missionaris Plechelmus het eerste kerkje stichtte, dat door hem aan de heilige Silvester werd gewijd. Plechelmus - in de achtste eeuw schreef men zijn naam als "Pleghelm" - maakte deel uit van de grote groep Angelsaksische missionarissen die in Echternach (Luxemburg) hun logistieke basis hadden en van daaruit de wijde omgeving introkken om de bewoners te kerstenen.
In 954 liet de Utrechtse bisschop Balderik van Kleef in Oldenzaal een nieuwe kerk bouwen en wijdde deze nu aan de man die het christendom in Oldenzaal gebracht had: Plechelmus. Diens relieken werden uit Sint Odiliënberg overgebracht naar zowel Utrecht als Oldenzaal. Klik op foto voor vergrotingHet verheffen van die relieken vanuit het graf in een schrijn, tombe of altaar stond gelijk met de heiligverklaring van de persoon in kwestie. Plechelmus was vanaf dat moment Sint Plechelmus en tevens patroon van de nieuwgebouwde kerk in Oldenzaal.
Waarschijnlijk dateert het oudste romaanse gedeelte van de huidige kerk uit het begin van de 12de eeuw. De bouw van de basiliek was rond 1180 voltooid.
In 1447 woedde in Oldenzaal een hevige brand. Mogelijk is daarbij de romaanse zuidvleugel beschadigd geraakt. In ieder geval is op de plaats van deze romaanse zijbeuk tussen circa 1481 en 1500 een zijbeuk in gotische stijl opgetrokken. De nieuwe zijbeuk is ongeveer even hoog en breed als het middenschip. De traveeën van deze zijbeuk worden overwelfd door bakstenen stergewelven met geprofileerde zandstenen ribben.
De uitbreiding van het koor met een gotisch koortravee vond plaats in de jaren 1493 en 1494.
Rond 1525 (volgens anderen in het midden van de 15de eeuw) werd de noordelijke romaanse koorabsidiool afgebroken ten behoeve van de bouw van een gotische sacristie tegen de noordzijde van het koor.
Vakantiehuisjes in de buurt van de Tankenberg bij Oldenzaal
Vakantiehuisje in Twente? Kies dan een van de zeven gezellige vakantiehuisjes op vakantiepark Kuiperberg in Ootmarsum. Alle natuurgebieden in de buurt en Ootmarsum op loopfstand.
Toren van Plechelmus
Oorspronkelijk was de toren waarschijnlijk alleen via de kerk toegankelijk. Bisschop Otto II van Lippe was de stichter van de toren met een westkoor. Wanneer de huidige ingang in de westzijde van de toren is aangebracht is niet bekend. De eerste geleding van de toren is eenvoudig versierd.
De tweede geleding had aanvankelijk een groot driedelig venster boven wat nu de ingang van de toren is. De ontlastingsboog is nog goed zichtbaar. Dit brede venster is in 1830 nagenoeg dichtgemetseld en door een lang smal spitsboogvenster vervangen. De reden was dat in 1826 een grote hoeveelheid steen uit de zuidwesthoek van de toren naar beneden was gestort.
Klik op foto voor vergrotingIn de derde en vierde geleding zijn vroeg-gotische vormen terug te vinden. De romaanse geledingen zijn tamelijk levendig versierd met lisenen, rondboogfriezen en gekoppelde spitsboognissen. De bouw van de toren tot en met de vierde geleding was in ongeveer 1250 klaar.
Rond 1500 werd de toren verhoogd met een in gotische stijl gebouwde vijfde geleding. Het dak en de top van de toren dateren waarschijnlijk uit de eerste helft van de 17de eeuw toen de toren, na het beleg van 1626, moest worden hersteld.
De toren werd voor het eerst in de periode van 1935 tot 1938 grondig gerestaureerd door architect Joseph Cuypers. Vanwege de slechte bouwkundige toestand bleek het helaas noodzakelijk de houten steun- en vloerconstructie in de toren te vervangen door een betonconstructie. Tegelijkertijd kon de toren van een royale klokkenkamer worden voorzien die plaats moest bieden aan het enkele jaren eerder geschonken carillon. Tijdens de restauratie is ook eindelijk de forse schade in de zuidoosthoek van de toren, destijds veroorzaakt door de grote stadsbrand in 1492, met bakstenen weggewerkt.
bron: st. plechelmusbasiliek
